Author: Gordon Wells
“The Gaelic Crisis” air fhoillseachadh
July 2, 2020
Chaidh toraidhean a’ phròiseict rannsachaidh aig Soille air Gàidhlig sna h-Eileanan fhoillseachadh mar leabhar.
Tha an leabhar ‘The Gaelic Crisis in the Vernacular Community: A Comprehensive Sociolinguistic Survey of Scottish Gaelic’, ri fhaighinn bho Chomhairle nan Leabhraichean.
Bho bhith a’ sgrùdadh an rannsachaidh, tha prìomh thoraidhean nan ùghdaran a’ sealltainn gu bheil an cànan ann an staing, agus gu bheil cleachdadh sòisealta agus toirt seachad a’ chànain an ìmpis briseadh sìos anns na coimhearsnachdan dùthchasach mu dheireadh.
Tha na h-ùghdaran a’ moladh slighe ùr radaigeach gus Gàidhlig dhùthchasach sna h-eileanan ath-bheòthachadh, cho math ri modh-obrach agus ro-innleachd ùr a chur an sàs. Tha iad a’ dèanamh argamaid gum bu chòir modail smiorail a bhith ann, stèidhichte air Urras Leasachaidh Coimhearsnachd airson luchd a’ chànain agus fo stiùir dhìreach na coimhearsnachd.
Tha an sgioba sgrìobhaidh (Conchúr Ó Giollagáin, Gòrdan Camshron, Pàdruig Moireach, Brian Ó Curnáin, Iain Caimbeul, Brian MacDonald agus Tamás Péterváry) air geàrr-iris rannsachaidh a sgrìobhadh cuideachd far am faighear na toraidhean agus molaidhean as cudromaiche. Tha seo ri fhaighinn an seo mar PDF air-loidhne.
Tha dàta staitistigeil a bharrachd nach deach a chur san leabhar cuideachd ri fhaighinn air-loidhne air na duilleagan seo aig an Institiud Rannsachaidh Cànain aig Oilthigh na Gàidhealtachd ‘s nan Eilean.
Gheibhear geàrr-chunntas fìor ghoirid (3-duilleagan) air-loidhne an seo.
Rannsachadh ùr ga chur air bhog: 02/07/20
June 30, 2020
Thèid leabhar ùr a chur air bhog le luchd-rannsachaidh à Institiud Rannsachaidh Cànain Oilthigh na Gàidhealtachd is nan Eilean agus Soillse (com-pàirteachas rannsachaidh iomadh-bhuidhneil) air Diardaoin an 2na là den Iuchar 2020.
’S e ‘The Gaelic Crisis in the Vernacular Community: A comprehensive sociolinguistic survey of Scottish Gaelic’ an suirbhidh sòisealta as coileanta air suidheachadh na Gàidhlig sna coimhearsnachdan dùthchasach a chaidh a dhèanamh a-riamh. Tha an leabhar a’ taisbeanadh rannsachadh ùr sòiseo-chànanach air coimhearsnachdan Gàidhlig anns na h-Eileanan an Iar, ann an Stafainn san Eilean Sgitheanach agus ann an Tiriodh.
A bharrachd air mion-sgrùdadh air cleachdadh agus toirt seachad Gàidhlig na h-Alba mar chànan coimhearsnachd, tha an leabhar a’ foillseachadh dàta co-aimsireil air suidheachadh an luchd-bruidhne agus cleachdadh a’ chànain anns na coimhearsnachdan dùthchasach mu dheireadh a tha air fhàgail ann an Alba.
Thug Àrd-Ollamh Rannsachaidh na Gàidhlig Oilthigh na Gàidhealtachd is nan Eilean, Conchúr Ó Giollagáin, mìneachadh seachad air adhbhar an leabhair: “Tha e cudromach gu bheil sinn soilleir mu na dùbhlain mhòra a tha an lùib Gàidhlig a thoirt air ais sna sgìrean sin far a bheil crìonadh leantainneach a’ tachairt.”
Tha an leabhar ‘The Gaelic Crisis in the Vernacular Community: A Comprehensive Sociolinguistic Survey of Scottish Gaelic’, ri fhaighinn bho Comhairle nan Leabhraichean.
Ro-òrdaich: The Gaelic Crisis in the Vernacular Community
June 12, 2020
Faodar an leabhar seo ro-òrdachadh a-nis aig Comhairle nan Leabhraichean:
https://gaelicbooks.org/index.php?route=product/product&product_id=1688&search=gaelic+crisis
Tha an leabhar seo a’ toirt seachad nan toraidhean a thàinig a-mach às an sgrùdadh sòiseo-chànanach farsaing a chaidh a dhèanamh le Pròiseact Rannsachaidh Gàidhlig nan Eilean. Chaidh an rannsachadh a dhèanamh air cleachdadh sòisealta na Gàidhlig agus fèin-aithne Ghàidhealach anns na coimhearsnachdan mu dheireadh anns a bheil a’ Ghàidhlig a’ mairsinn gu dùthchasach – na h-Eileanan an Iar, ann an Stafainn anns an Eilean Sgitheanach, agus ann an Tiriodh. Tha modalan an t-suirbhidh stèidhte air: toraidhean a’ chunntais-shluaigh; cleachdadh a’ chànain aig aois ro-sgoile; dàta nan deugairean; trì coimhearsnachdan riochdachail; seòrsachadh luchd-labhairt, a’ toirt seachad fiosrachadh càileachdail is àireamhail air togail agus cleachdadh na Gàidhlig aig ìre na coimhearsnachd, an teaghlaich, na sgoile, agus gu pearsanta.
Stòras Beò nan Gàidheal – Goireas Albannach
March 17, 2020
Tha goireas ùr airson Gàidhlig na h-Alba a-nis deiseil sa phròiseact Stòras Beò nan Gàidheal, le 15 uairean de bhidiothan air an dèanamh sa choimhearsnachd, agus tar-sgrìobhaidhean air Clilstore. Tha iad air-loidhne a-nis air na duilleagan aig an Institiud Rannsachaidh Cànain aig Oilthigh na Gàidhealtachd ‘s nan Eilean. Tha com-pàirtichean ann an Èirinn ag obair air cruinneachadh dhen aon seòrsa sna Gàidhealtachdan acasan.
Sna bhidiothan Albannach tha luchd-labhairt ann à ceithir eileanan – Leòdhas, Uibhist a Tuath, Beinn na Faoghla, agus Uibhist a Deas – le ceathrar a’ bruidhinn à gach eilean. Faodar faighinn thuca tron cheangal seo:
Tha am pròiseact seo a’ faighinn taic bhon dà chuid Bòrd na Gàidhlig agus Foras na Gaeilge.
Pròiseact “Mediating Multilingualism”
January 30, 2020
Le taic bho Shoillse agus bho Shabhal Mòr Ostaig, tha an Institiud Rannsachaidh Cànain aig OGE a’ stiùireadh am pròiseact seo gus ceanglaichean a thogail le luchd-rannsachaidh sna h-Innseachan aig a bheil ùidh ann an ioma-chànanas agus cànain ann an cunnart. Anns a’ chiad bhliadhna, 2018-2019, chaidh co-labhairt a chumail aig Amity University, Haryana, mar phàirt ann an cuairt anns an robh cothrom air tadhal air Ionadan airson Cànain ann an Cunnart (Centres for Endangered Languages) aig Oilthigh Jadavpur, Kolkata, agus Visva-Bharati, Santiniketan. Tha cunntas slàn ri fhaighinn, le ceanglaichean ri taisbeanaidhean, san aithisg seo aig Soillse.
San dàrna bhliadhna, tha cuideam ga chur air rannsachadh le dòighean ùra chlàraidh agus làraich-lìn cuideachail, a bharrachd air leasachadh air clàr-ghnothaich airson rannsachadh air an àrainneachd sòisealta airson cànain ann an cunnart.
Tha Mediating Multilingualism a’ faighinn taic bhon Global Challenges Research Fund.
Tha am bhidio seo ag aithris air an Fhèis Eadar-nàiseanta airson Cànain Tùsanach ann an Cunnart, a chaidh a chumail aig North-Eastern Hill University (NEHU), Shillong, ann an 2019 – Bliadhna Eadar-nàiseanta nan Cànan Tùsanach. ‘S e film ioma-chànanach a th’ ann, air a thaisbeanadh sa Ghàidhlig agus le fo-thiotalan sa Bheurla. Mairidh am film fhèin nas lugha na 12 mionaidean, le ro-ràdh goirid (2.5 mionaidean). Tha e air a leantail le deasbad (6 mionaidean) agus crìoch-sgeòil fìor ghoirid as dèidh sin.
Dà-chànanas, Seargadh Inntinn & a’ Ghàidhlig: Aithisg
December 2, 2019
Tha am pròiseact airson Stòras Rannsachaidh Shoillse le Oilthigh Srath Chluaidh deiseil.
Gheibhear an aithisg dheireannach air an seo.
Tha alt a bharrachd ri fhaighinn air The Conversation: https://theconversation.com/bilingualism-and-dementia-how-some-patients-lose-their-second-language-and-rediscover-their-first-126631
Stòras Beò nan Gàidheal: Hughena NicDhòmhnaill
November 7, 2019
Seo eisimpleir eile bhon phròiseact “Stòras beò nan Gàidheal” no “Taisce bheo na nGael” anns a bheil Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean agus Sabhal Mòr Ostaig ag obair le Soillse, agus com-pàirtichean ann an Èirinn, gus Gàidhlig na h-Alba agus na h-Èireann a chlàradh sna coimhearsnachdan far a bheil iad fhathast gam bruidhinn, a’ cleachdadh dòighean-clàraidh agus innealan-clàraidh simplidh. Chaidh an còmhradh seo a chlàradh san taigh aig Hughena NicDhòmhnaill ann an Uibhist a Deas. Tha i a’ bruidhinn ri Eairdsidh Caimbeul mu a beatha sa choimhearsnachd. Tha an còmhradh air a lìbhrigeadh ann an dà phàirt.
Faodar na bhidiothan fhaicinn gu dìreach air na ceanglaichean shìos:
Gheibhear na tar-sgrìobhaidhean (leis na bhiodiothan air an cur ann) air Clilstore an seo:
Tar-sgrìobhadh Pairt 1
Tar-sgrìobhadh Pairt 2
Tha Bòrd na Gàidhlig agus Foras na Gaeilge a’ toirt taic dhan phròiseact seo.
Stòras Beò nan Gàidheal – Tòmas MacDhòmhnaill
October 13, 2019
Seo eisimpleir eile bhon phròiseact “Stòras beò nan Gàidheal” no “Taisce bheo na nGael” anns a bheil Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean agus Sabhal Mòr Ostaig ag obair le Soillse, agus com-pàirtichean ann an Èirinn, gus Gàidhlig na h-Alba agus na h-Èireann a chlàradh sna coimhearsnachdan far a bheil iad fhathast gam bruidhinn, a’ cleachdadh dòighean-clàraidh agus innealan-clàraidh simplidh. Chaidh an còmhradh seo a chlàradh san taigh aig Tòmas MacDhòmhnaill ann an Uibhist a Deas. Tha e a’ bruidhinn ri Eairdsidh Caimbeul mu a bheatha sa choimhearsnachd agus na tachartasan Gàidhlig anns a bheil e air a bhith an sàs. Tha an còmhradh air a lìbhrigeadh ann an dà phàirt.
Faodar na bhidiothan fhaicinn gu dìreach air na ceanglaichean shìos:
Gheibhear na tar-sgrìobhaidhean (leis na bhiodiothan air an cur ann) air Clilstore an seo:
Tar-sgrìobhadh Pairt 1
Tar-sgrìobhadh Pairt 2
Tha Bòrd na Gàidhlig agus Foras na Gaeilge a’ toirt taic dhan phròiseact seo.
Stòras Beò nan Gàidheal – dàrna eisimpleir
September 4, 2019
Seo eisimpleir eile bhon phròiseact “Stòras beò nan Gàidheal” no “Taisce bheo na nGael” anns a bheil Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean agus Sabhal Mòr Ostaig ag obair le Soillse, agus com-pàirtichean ann an Èirinn, gus Gàidhlig na h-Alba agus na h-Èireann a chlàradh sna coimhearsnachdan far a bheil iad fhathast gam bruidhinn, a’ cleachdadh dòighean-clàraidh agus innealan-clàraidh simplidh. Chaidh am film seo a dhèanamh aig seisean trèanaidh, agus tha e a’ togail air a’ mhodal a chaidh a chleachdadh le Saoghal Thormoid. An turas seo, ‘s e Pàdruig Moireach a tha a’ freagairt nan ceistean.
Tha Bòrd na Gàidhlig agus Foras na Gaeilge a’ toirt taic dhan phròiseact seo.
Faodar am bhidio seo fhaicinn gu dìreach air YouTube, air neo le tar-sgrìobhadh air Clilstore.
Leabhar ùr le Stiùbhart Dunmore
August 8, 2019
Chuireadh leabhar ùr leis an Dr Stiùbhart Dunmore, neach-chompàirt Shoillse (a b’ àbhaist cuideachd a bhith na oileanach dhotaireil aig Soillse) am follais an-diugh, 8mh Lùnastal 2019. ’S e Revitalisation in Gaelic Scotland an tìotal a th’ air an leabhar, a thàinig a-mach le Clò Oilthigh Dhùn Èideann (https://edinburghuniversitypress.com/book-language-revitalisation-in-gaelic-scotland.html).
Togaidh an sgrùdadh cudromach seo air an rannsachadh PhD aig Dunmore, a thug sùil air buaidh an fhoghlaim tro mheadhan na Gàidhlig am measg na feadhna a thàinig tron t-siostam sna ciad bhliadhnaichean a bha e ri fhaotainn ann an Alba, bhon a thòisich FTMG ann an 1985. Stèidhichte anns an t-sòisio-chànanachas agus ann an sòiseòlas a’ chànain, bheirear sùil san leabhar aig Stiùbhart air cleachdaidhean cànanach agus beachdan cànain am measg 130 inbheach a fhuair an cuid foghlaim tro mheadhan na Gàidhlig sa bhun-sgoil. Seach gu bheil na ciad oileanaich a thàinig tro FTMG a-nis nan 20an is 30an a dh’aois, tairgidh an leabhar seo sgrùdadh puingeil fa chomhair bhuaidh an t-siostaim sna ciad bhliadhnaichean a bha e ann, agus air na bhios an dàn do ghlèidheadh is ath-bheòthachadh na Gàidhlig an Albainn san àm ri teachd.
Taisbeanaidh an leabhar aig Dunmore deasbad agus analais domhain de dh’agallamhan airson guthan shean sgoilearan FTMG a chur am follais mu choinneamh nan dàimhean a th’ aca ris a’ Ghàidhlig san latha an-diugh. A thuilleadh air a sin, chithear gu soilleir mar a tha adhbharan is tuigsean eachdraidheil, ideòlasach is pearsanta a’ bualadh air, is a seasamh air cùlaibh nan dàimhean sòisio-chànanach seo. Bidh an leabhar seo a’ sealltainn son a’ chiad turais gu dè a’ bhuaidh a th’ air a bhith aig FTMG san fhad-ùine, agus e a’ tairgsinn mholaidhean do luchd-phoileasaidh is luchd-iomairt, a bhios a’ feuchainn ri mìon-chànanan am brosnachadh ’s ath-bheòthachadh gu h-eadar-nàiseanta.
Molaidhean:
“With Scottish Gaelic in decline for almost a millennium, Dunmore’s book fills a crucial gap in our understanding of the long-term social and linguistic outcomes of Gaelic medium education. It will inform policy makers and activists in Scotland and worldwide, where revitalization efforts are underway to create new speakers and domains through schooling.”
– An t-Oll. Emerita Suzanne Romaine, Oilthigh Oxford
“Dunmore’s study reports at a time when the fortunes of Gaelic are challenged by formidable social, economic and political changes in wider society. The recently improving provisions of infrastructure, cultural support, and new opportunities for the language come at a very late stage in its history, and had they been implemented much earlier, they might, in all fairness, have given the language and its speakers a much firmer base on which to maintain its culture and place in what I have called ‘runaway language-shift’. This will call for its own study of external forces. What Stuart Dunmore has provided here, however, is the corresponding, penetrating and long called-for study of the internal motivations and attitudes of the new ex-GME generation, in which, importantly, we hear the actual voice of that generation itself. I am delighted to commend this study as an essential read for all those interested in the future prospects of Gaelic in Scotland, and to language planners and policymakers in particular.”
– An t-Oll. Kenneth MacKinnon, Oilthigh Obar Dheathain / Oilthigh Exeter
Stòras Beò nan Gàidheal – Eisimpleir
July 31, 2019
Seo eisimpleir tràth bhon phròiseact “Stòras beò nan Gàidheal” no “Taisce bheo na nGael” anns a bheil Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean agus Sabhal Mòr Ostaig ag obair le Soillse, agus com-pàirtichean ann an Èirinn, gus Gàidhlig na h-Alba agus na h-Èireann a chlàradh sna coimhearsnachdan far a bheil iad fhathast gam bruidhinn, a’ cleachdadh dòighean-clàraidh agus innealan-clàraidh simplidh. Chaidh am film seo a dhèanamh aig seisean trèanaidh, agus tha e a’ togail air a’ mhodal a chaidh a chleachdadh le Saoghal Thormoid. Tha Bòrd na Gàidhlig agus Foras na Gaeilge a’ toirt taic dhan phròiseact seo.
Faodar am bhidio seo fhaicinn gu dìreach air YouTube, air neo le tar-sgrìobhadh air Clilstore.
Ceanglaichean Innseanach
April 2, 2019
Chuir Conchúr Ó Giollagáin agus Gòrdan Wells seachdain seachad sa Mhàrt a’ tadhal air oilthighean sna h-Innseachan air a’ phròiseact “Mediating Multilingualism” (a tha air a mhaoineachadh tro OGE leis an Global Challenge Research Fund). Tha seo a’ leantail Aontachadh Cho-obrachaidh eadar OGE agus Amity University Haryana, far am bi An t-Ollamh Udaya Narayana Singh, a b’ àbhaist a bhith os cionn an Central Institute of Indian Languages, a’ cuideachadh OGE agus Soillse le ceanglaichean a thogail ris an lìonradh de Centres for Endangered Languages (CFELs) a tha sgapte air feadh na dùthcha.
Thòisich an turas le co-labhairt aig Oilthigh Amity, far an robh Gòrdan agus Conchúr a’ bruidhinn, am measg grunnd luchd-labhairt eile. Thuirt Gòrdan gum b’ urrainn dhan Rìoghachd Aonaichte, agus ‘s dòcha Èirinn cuideachd, tòrr ionnsachadh mu dheidhinn ioma-chànanas, agus mar a thathas a’ dèiligeadh ris, sna h-Innseachan.
An dèidh sin, chaidh iad do Kolkata far an do sheall Gòrdan am bhidio trì-chànanach “Cuairt Ghàidhealach” aig an CFEL aig Oilthigh Jadavpur, le taing dha na h-ollamhan Mahidas Bhattacharya agus Samir Karmakar airson an cuid aoigheachd, mus do bhruidhinn Conchúr air a’ chuspair “Minority Bilingual Acquisition”.
Thàinig a’ chuairt gu crìoch aig Oilthigh Visva Bharati aig Santiniketan, a chaidh a stèidheachadh leis a’ bhàrd ainmeil Rabindranath Tagore, far an do thadhal iad air CFEL eile, agus far an d’ fhuair iad fàilte chrìdheil a-rithist.
Tha cunntas leis an ollamh Esha Jainiti air a’ cho-labhairt aig Amity ri fhaighinn air Asian Community News an seo.
Gheibhear ceanglaichean dha na taisbeanaidhean aig Conchúr agus Gòrdan air an cuairt air fad shìos.
Conchúr Ó Giollagáin
Amity, 18/03/19: Mediating multilingualism in a local community context – a sharing of innovation and expertise between Scotland, Ireland, and India
Amity, 19/03/19: Demolinguistic surveys on the Gaelic groups in Scotland and Ireland
Jadavpur, 20/03/19: Minority bilingual acquisition: the challenge
Santiniketan, 23/03/19: The Gaelic cultures of Scotland and Ireland
Gordon Wells
Amity, 18/03/19: Island Voices Language Capture and Curation Project
Amity, 19/03/19: Video documentation: some remarks
Jadavpur, 20/03/19: Gaelic Journey
Santiniketan, 23/03/19: Island Voices: language capture and curation project, and video ethnography case study
Stiùireadh Gràmair LEACAG
March 9, 2019
Tha DASG aig Oilthigh Ghlaschu air Stiùireadh Gràmair LEACAG fhoillseachadh a-nis air an làrach-lìn. Chaidh seo a leasachadh ann am pròiseact co-obrachail le Oilthigh Dhùn Èideann agus Sabhal Mòr Ostaig. Gheibhear ceangal dhan stiùireadh an seo.
Stòras Rannsachaidh 2019
January 24, 2019
Tha Soillse a’ fosgladh a-rithist a Stòras Rannsachaidh airson 2019. Am bliadhna ‘s e an ceann-latha airson iarrtasan 31 Am Màrt. Gheibhear fiosrachadh a bharrachd an seo, agus foirm iarrtais an seo.
Rannsachadh na Gàidhlig 2018 – Taisbeanaidhean
September 3, 2018
Mealaibh ur naidheachd, Oilthigh Dhùn Èideann air co-labhairt shoirbheachail – Rannsachadh na Gàidhlig 2018. Bha co-dhiù 15 taisbeanaidhean ann le daoine co-cheangailte le Soillse ann an dòigh air choireigin. Tha cuid dhiubh rim faotainn air-loidhne a-nis tro na ceanglaichean shìos.
Comasan labhairt ann an Gàidhlig. Nicola Carty, Oilthigh Ghlaschu
Reachdais air foghlam Gàidhlig: Èifeachd agus buaidh. An t-Ollamh Rob Dunbar, Oilthigh Dhùn Èideann
Luchd-ionnsachaidh dualchasaich. Michelle NicLeòid agus Marsaili NicLeòid, Oilthigh Obar Dheathain
“Easbaigean gu leòr, gun cho-thional sam bith”
August 31, 2018
‘S e Stiùiriche Shoillse, Àrd-Ollamh Conchúr Ó Giollagáin a lìbhrig an òraid mu dheireadh aig a’ cho-labhairt “Interdisciplinarity and the Future of Multilingualism Research” leis a’ phròiseact MIME ann am Berlin air an t-seachdain seo. Gheibhear an taisbeanadh aige an seo.
Stòras Rannsachaidh 2018
April 16, 2018
Le taic leantainneach bho Chomhairle Maoineachaidh na h-Alba bidh Soillse a’ fosgladh a-rithist a Stòras Rannsachaidh. Ann an 2018 ‘s e an ceann-latha airson iarrtasan 10 Cèitean. Gheibhear fiosrachadh a bharrachd an seo, agus foirm iarrtais an seo.
NAIDHEACHDAN AS ÙIRE: Tha an ceann-latha airson iarrtasan air a leudachadh gu 31/05/18.
Aithisgean a’ BhBC – Gàidhlig an Steòrnabhagh
March 23, 2018
Dà phìos naidheachd an seo mun obair rannsachaidh aig Inge Birnie:
http://www.bbc.co.uk/naidheachdan/43498181
http://www.bbc.co.uk/naidheachdan/43509171
Obair ùr – Rannsaiche Sòiseo-chànanachais
January 31, 2018
Tha Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean air obair ùr a shanasachadh an seo:
https://www.uhi.ac.uk/en/staff/vacancies/research-fellow-sociolinguistics.html
‘S e oilthigh co-fhillte, anns a bheil foghlam adhartach agus àrd-ìre gan tabhann, a tha ann an Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean. Tha an com-pàirteachas de 13 colaistean is ionadan rannsachaidh suaicheanta, agus tha e freumhaichte anns na coimhearsnachdan ach le ceanglaichean nàiseanta is eadar-nàiseanta agus mar phàirt de structar oilthigh sgìreil.
Bithear a’ fastadh neach anns an dreuchd seo ann an institiud ùr aig an oilthigh ann an Inbhir Nis – Institiud Rannsachaidh Cànain (IRC) / Language Sciences Institute (LSI) – airson taic a chumail ri a cuid obrach.
Rannsaiche Sòiseo-chànanachais
£35,696 – £41,382
Tha e mar phrìomh amas na dreuchd rannsachaidh seo gum bithear an lùib phròiseactan rannsachaidh na h-Institiuid agus a’ cumail taic ris an Stiùiriche airson obair rannsachaidh na h-Institiuid a leasachadh.
Thathar a’ sùileachadh gum bi eòlas iomchaidh air rannsachadh aig ìre àrd aig an tagraiche a shoirbhicheas ann an sòiseo-chànanachas, cànanachas gnìomhach no cuspairean eile iomchaidh don IRC.
Ceann-latha nan iarrtasan: 22 Gearran 2018.
Thèid agallamhan a chumail ann an Inbhir Nis air 5 Màrt 2018.
Fiosrachadh a bharrachd an seo.
Leabhar ùr
December 5, 2017
Tha leabhar ùr air tighinn a-mach an-diugh – “New Speakers of Minority Languages” – le caibidealan air a’ Ghàidhlig le triùir luchd-rannsachaidh Shoillse. Is iad Nicola Carty, Stiùbhart Dunmore, agus Cassie Smith-Christmas.
Seo an ceangal.
Pròiseactan le Oilthigh Mhanchester
September 11, 2017
Tron Stòras Rannsachaidh chaidh aig Soillse air pròiseactan agus ceanglaichean rannsachaidh a leasachadh le oilthighean eile, a bharrachd air an fheadhainn a bha an sàs anns an lìonradh bho thùs. Tha Oilthigh Mhanchester nam measg, far an do stiùir an Dr Sarah NicGuaire, cuide ri Fiona Lyon, dà phròiseact ceangailte ri Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig.
Gheibhear gearr-chunntas air an dà phròiseact shìos.
- Seeking teachers’ views regarding literacy resources in Gaelic Medium Education (2014-2015)
- Measuring teacher support for standardised assessment in Gaelic Medium Education (2016-2017)
Foillseachaidhean Ùra
June 13, 2017
O chionn ghoirid, tha Soillse air aithisgean air-loidhne fhoillseachadh air pròiseactan a chaidh a mhaoineachadh leis an Stòras Rannsachaidh. Gheibhear lorg orra air an taba “Foillseachaidhean” aig Foghlam agus Coimhearsnachdan.
Ann am Foghlam, tha an aithisg aig Oilthigh Shrath Chluaidh “Transformative Pedagogies for Gaelic Revitalisation” a’ toirt seachad na toraidhean bho rannsachadh a chaidh a dhèanamh air beachdan thidsearan air eadar-chànanachadh mar dhòigh theagaisg ann am Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig.
Ann an Coimhearsnachdan, tha an aithisg aig Oilthigh Heriot-Watt “‘New Speakers’ of Gaelic from outside the UK” a’ toirt seachad cùl-fhiosrachadh, fèin-fhiosrachadh agus beachdan bho bhuidheann de ‘luchd-labhairt ùra’ a tha a’ fuireach ann an Alba ach a thàinig à dùthchannan eile air taobh a-muigh na Rìoghachd Aonaichte.
Chaidh an dà phròiseact seo a dhèanamh ann an com-pàirteachadh le Oilthigh Dhùn Èideann.
Cuideachd ann an Coimhearsnachdan, tha Sabhal Mòr Ostaig air cruinneachadh de thar-sgrìobhaidhean fhoillseachadh, ann an cruth a ghabhas clò-bhualadh, air na còmhraidhean ann an “Saoghal Thormoid” a chaidh a chlàradh agus a chur air-loidhne an uiridh. Na lùib tha Facal-tòisich ùr le Stiùiriche Shoillse, Conchúr Ó Giollagáin.
Comataidh na Gàidhlig a’ dol a-mach à bith
June 2, 2017
Gàidhlig a’ gabhail ceum air ais ann an Comhairle na Gàidhealtachd
Bràth-naidheachd
Leis a’ cho-dhùnadh airson cur às do Chomataidh na Gàidhlig tha Comhairle na Gàidhealtachd an impis a’ Ghàidhlig a’ chur air falach an lùib ghnìomhan-obrach na Comhairle gu lèir.
Tha sin gu math tàmailteach, on a tha a’ Chomhairle air obair mhòr a dhèanamh thairis air na bliadhnaichean a dh’fhalbh airson cor na Gàidhlig a neartachadh agus gu h-àraid ann am foghlam sgoile.
Ann a bhith a’ leasachadh mhion-chànanan mar a’ Ghàidhlig, tha e bunaiteach gu bheil teachdaireachd làidir is maireannach a’ tighinn bho na h-Ùghdarrasan Poblach mu sheasamh is suidheachadh na Gàidhlig anns na h-amasan corporra aca. ’S e fìor dhroch theachdaireachd a th’ ann, a bhith a’ lughdachadh cumhachd Comataidh na Gàidhlig agus le bhith a’ cur chuspairean Gàidhlig an lùib chomataidh mhòr eile dhen Chomhairle.
Tha inbhe aig àrd-ìre na bunait chudromach airson taic is leasachadh a thoirt dhan Ghàidhlig thairis air sgìre mhòr na Comhairle. Tha e na dhleastanas aig a’ Chomhairle ceanglaichean èifeachdach a thogail le luchd-ùidhe san fharsaingeachd, agus tha pàirt mhòr dhen iomairt sin ceangailte ri inbhe aig àrd-ìre a bhith aig a’ Ghàidhlig taobh a-staigh na Comhairle.
Tha a’ Chomhairle an-dràsta a’ deasachadh an treas Plana Gàidhlig aca agus tha ochd amasan àrd-ìre gu bhith a’ stiùireadh ghnìomhan a thèid aontachadh leis a’ Chomhairle agus le Bòrd na Gàidhlig. Na lùib sin tha: Seirbheisean poblach; Tràth-ìrean; Foghlam; Coimhearsnachd; An t-Àite obrach; na h-Ealain; agus Eaconamaidh. Tha a’ Chomhairle ag ràdh gu bheil seirbheisean is goireasan na Gàidhlig a’ faighinn an aon spèis is urram mar a’ Bheurla. Tha e doirbh fhaicinn ciamar a thachras sin agus ciamar a bhios ùine sam bith aig a’ Chomataidh Phoblach dèiligeadh ris, is sealbh cothromach is mionaideach a’ ghabhail air na gnìomhan ceangailte ris na h-ochd àrd-amasan ann am Plana Gàidhlig na Comhairle. Tha an dòigh-obrach seo cianail lag agus a’ dèanamh dìmeas an dà chuid air coimhearsnachd na Gàidhlig agus cuideachd air dleastanas na Comhairle còirichean a’ chànain a dhìon.
Tha an co-dhùnadh seo a’ sealltainn aon uair eile am beàrn lèirsinn a th’ ann ann an Alba agus gu sònraichte taobh a-staigh na h-Ùghdarrasan Ionadail a thaobh nan dòighean a tha iad a’ cleachdadh airson cnapan-starra a chruthachadh a tha a’ cur bacadh air cor na Gàidhlig a thogail gu slighe sheasmhach. Thathar gu ìre a’ cleith gu bheil duilgheadas mòr ann le fallaineachd na Gàidhlig.
Bu chòir don treas Plana Cànain aig a’ Chomhairle a bhith a’ dèiligeadh gu dìreach leis na dùbhlain a th’ ann, a’ togail air na cothroman a th’ air an cruthachadh chun an seo, a bhith làidir gu leòr ann an seagh ro-innleachdail, agus cuideachd a bhith fosgailte gu sgrùdadh bhon t-sluagh gu lèir. Le bhith a’ cur cùisean Gàidhlig ann an oisean dorcha tha a’ Chomhairle a trèigsinn na Gàidhlig agus tha e doirbh fhaicinn ciamar a thig adhartas sam bith air suidheachadh na Gàidhlig ann an sgìre na Gàidhealtachd fo stiùir na Comhairle seo. Tha feum air lèirsinn shòisealta ann an Alba a bhios stèidhte air a’ bhuidhinn-labhairt, agus freumhaichte anns na goireasan cultarach, le co-obrachadh eadar ùghdarrasan poblach agus coimhearsnachd na Gàidhlig.
Iain Caimbeul, Manaidsear Sgaoilidh Eòlais agus Com-pàirteachaidh Phoblaich
Coinneamh ann an Tiriodh
May 11, 2017
Fios mu choinneamh ann an Tiriodh an seo. 16/05/17 aig 1900.
Dè na bheachdan agaibh air staid na Gàidhlig san sgìre?
Coinneamh ann an Stafainn
May 4, 2017
Fios mu choinneamh ann an Stafainn an seo. 10/05/17 aig 1900.
Dè na bheachdan agaibh air staid na Gàidhlig san sgìre?